Nguyên nhận quyết định phân công của công ty làm kỹ sư giám sát cho một công trình lớn cách thành phố anh đang sống gần hai nghìn kilomet. Nguyên kéo vali ra sân bay, tâm trạng chán nản. Anh đăng một tấm hình check-in lên Facebook, uể oải trả lời comment khen phong độ, vài lời bông lơn của đám bạn cùng trang lứa. Xe đi hết đoạn đường quốc lộ bắt đầu rẽ vào con đường nhựa hai bên đường trồng phi lao, có mương nước và cánh đồng lúa rộng. Công trình đã thi công xong phần móng bắt đầu đổ cột, xây tường. Nguyên gặp chỉ huy trưởng và các anh em khác rồi được Phú chở về nhà trọ. Phú để chiếc vali lên bụng xe, vừa chở bạn vừa làm hướng dẫn viên du lịch. Đường bê tông nhỏ và sạch, nhà nào cũng xây tường bao bằng gạch chỉ, bạt ngàn nhãn đang mùa chín rộ. Nhãn ngả xuống tường bao trĩu trịt hai bên đường. Khung cảnh làng quê yên tĩnh đến mức anh cảm giác mình vừa ra khỏi thành phố đã hẫng chân vào một ốc đảo xa xôi… Nhà trọ sân gạch đầy rêu, nệm mỏng, bàn gấp, bếp lủng củng xoong nồi tạm bợ. Nguyên mở cửa sổ bắt gặp một mảnh vườn rau xanh mướt và bạt ngàn nhãn, ổi, mít, bưởi, na. Anh chợt thấy nhớ nhà, nhớ mảnh vườn đất đỏ, mùa cà phê nở rộ và những cầu ong cha anh đặt trong vườn. Từ ngày ra trường, công việc cuốn đi, nhậu nhẹt và những cuộc tình chóng vánh chiếm rất nhiều thời gian tuổi trẻ. Sắp xếp đồ đạc, ăn tối, ngủ một giấc lấy sức để chuẩn bị cho ngày mai.
Hôm sau trời nắng đẹp, công việc thuận lợi, buổi chiều vừa chạy xe về đến nhà thì Phú rủ đi bẻ nhãn. Nhãn lồng, cùi dày như cùi dừa, thơm thanh nhẹ, Phú quảng cáo y hệt những tay lái buôn.
- Nhãn ở đâu mà bẻ?
- Nhà bà cụ bên kia, ban quản lý đặt mua cả cây để ăn dần.
Phú vừa nói vừa nháy mắt với mấy anh em khác. Nguyên cầm cái rổ tre ra bẻ nhãn, cành nhãn la đà, vừa bẻ vừa nếm thử. Đang bẻ nhãn thì Toàn chỉ huy trưởng về, anh tái mặt hỏi sao Nguyên bẻ nhãn. Người dân ở đây kiêng con dóc, nhãn chưa chín đủ nước mà bẻ sớm, đàn dóc đánh hơi sẽ bay đến ăn hỏng cả cây. Phú và những anh em khác cười phá lên, rõ là một trò đùa tai hại. Tối hôm ấy Toàn dẫn theo Nguyên tay ôm rổ nhãn sang nhà hàng xóm. Đi qua chiếc cổng gỗ dày và nặng, dưới trăng hoa nhài nở thơm phức, con chó mực thấy người sủa vài tiếng rồi chạy lùi vào trong nhà. Bà cụ Hân ra đón khách, nhìn thấy rổ nhãn trên tay Nguyên bà mời hai anh em vào nhà xơi nước. Anh Toàn mở lời thưa chuyện, giới thiệu nhân viên mới của công trình, bị anh em đùa dại nên trót bẻ vài chùm nhãn, xin được gửi lại bà cụ chút tiền. Trong buồng có tiếng con gái bật cười khúc khích. Nguyên đưa mắt ngắm ngôi nhà ngói ba gian. Góc nhà chất đầy cói và những chiếc làn đan dở. Gạch hoa mát lạnh, mọi vật trong nhà giản dị và tĩnh lặng. Lúc về bà cụ tiễn hai anh em ra cổng dặn với theo “trăng quầng đấy, mai cứ yên tâm mà đổ bê tông”. Nguyên ngước lên thấy một vầng trăng vòi vọi làm chủ không gian rộng rãi. Sương bắt đầu rơi ướt đẫm trên mấy vạt cây xấu hổ ven đường.
Minh họa: Trịnh Hoàng Tân
Mỗi sáng trong khi kỹ sư an toàn kiểm tra lỗ mở, hệ thống bao che, thang bộ và các công tác triển khai thi công trên cao thì Nguyên kiểm tra bản vẽ kỹ thuật, làm việc với đơn vị triển khai, đôn đốc nhà thầu phụ rồi làm hồ sơ thanh toán… Tiếng máy trộn bê tông, máy khoan, tiếng động cơ gầm gừ suốt đêm ngày đinh tai nhức óc thành ra mỗi chiều đi đò qua sông về nhà trọ trong làng là khoảng thời gian ngắn ngủi hiếm hoi khiến anh dễ chịu. Sông lộng gió, con đò rẽ làn nước xanh biếc, người đi đò cười nói lao xao. Mỗi sáng, anh nghe tiếng gà gáy sang canh, thấy bà cụ Hân kéo vòi nước tưới cây, nhổ cỏ trong đám rau cải, rau tần ô trong vườn, rang cám cất tép dưới ao. Nhờ khu vườn của bà mà mấy anh em cũng không phải đi chợ búa nhiều. Đôi khi anh thấy bà vừa cắt tỉa cành nhánh cây vừa lẩm bẩm nói những điều gì không rõ. Đúng vào dịp tết Trung thu, buổi sáng thức dậy Nguyên thấy mấy trái bưởi được đặt trên bức tường gạch. Bà Hân nói:
- Bưởi mới cắt, các cháu ăn lấy thảo, ăn xong cho bà xin lại vỏ bưởi nấu nước để em Hạnh gội đầu nhé!
Hạnh là cô bé thi thoảng đến thăm bà, có lẽ giọng cười khúc khích buổi tối hôm nào Nguyên bưng rổ nhãn sang xin lỗi bà là của Hạnh. Công việc ở công trình đi sớm về muộn thành ra anh chưa gặp Hạnh bao giờ. Anh gọt bưởi theo đường xoáy trôn ốc thật nắn nót và mỉm cười vì gần ba mươi tuổi đầu vẫn được một cụ bà tặng quà tết Trung thu. Phải rồi khi người ta tám mươi tuổi người ta vẫn thấy mình lúc bảy mươi thật trẻ, thật dại dột, cần phải thay đổi việc này lời kia cơ mà. Vả lại mỗi lần bà nhờ anh hái mít hay đu đủ bao giờ bà cũng cho anh vài trái về ăn. Mấy cái dây vỏ bưởi được gọt thật khéo Nguyên vắt lên tường. Buổi chiều lúc Nguyên và Phú đang nhảy dây, chống đẩy trong sân thì thoáng thấy bóng Hạnh. Cô nói “em xin vỏ bưởi” rồi chạy biến. Phú nhón chân nhìn qua tường gạch tả lại cô bé có mái tóc dài đen nhánh, đôi mắt to tròn. Lúc ấy Phú và Nguyên mặc độc chiếc quần đùi, mồ hôi nhễ nhại. Câu chuyện về Hạnh xôn xao suốt cả buổi tối hôm ấy.
Công trình thi công vượt tiến độ, vừa nhận quyết định thưởng nóng của công ty thì bão ập đến, mới đầu nghe tin nước ngập cứ ngỡ chuyện tận đẩu tận đâu. Nhưng rất nhanh, nước ngoài đê cứ dâng lên mãi, ngoài sông lối xuống đò mất hút trong làn nước ngầu đỏ phù sa.
Dù đã chuẩn bị che chắn công trình, vật tư từ trước nhưng cơn bão khiến một góc giàn giáo sụp xuống, gió khủng khiếp vít những lá tôn mỏng ở khu lán trại công nhân bung ra. Qua camera giám sát, bùn đất tràn vào mảnh sân chưa kịp đổ bê tông ngổn ngang sắt thép. Cũng may khi thiết kế, người ta đã lên phương án thoát nước tối ưu cho công trình, mặt bằng thi công kết cấu nền bền vững. Mảnh vườn của bà cụ Hân gió đánh xác xơ, những luống rau mất hút trong nước. Những cành na, trái bưởi bị gió bẻ gãy rồi ném vương vãi trên nền đất.
Nước vừa rút, Nguyên đến kiểm tra công trình và chụp ảnh để làm báo cáo, anh phát hiện chú chó giống Đức nằm nép vào chân cầu thang, bộ lông nó ướt nhẹp, tiều tụy như vừa thoát khỏi dòng nước dữ. Anh gọi bảo vệ đem thức ăn cho nó và in vài tờ giấy thông báo dán ngoài cổng công trình hy vọng chủ của nó tìm đến.
Khi Nguyên ra về, con chó vẫy đuôi tíu tít chạy theo, có xua thế nào nó cũng không quay lại. Anh cứ nghĩ nó sẽ dừng ở bến sông, ai ngờ lúc con đò bắt đầu quay mũi thì nó nhảy phắt lên đò. Anh đành chở nó theo, nếu chủ của nó tìm đến thì đã có số điện thoại để họ liên lạc. Phú đặt tên cho nó là Rex vì nó khá giống với chú chó thám tử trong bộ phim nổi tiếng mà ngày bé đứa trẻ nào cũng mê. Rex rất khôn, không sủa bậy, ăn uống gọn gàng. Nguyên lấy rơm bện cho Rex cái ổ đặt nơi hiên nhà. Anh có cảm giác ngôi nhà này bỗng dưng thân thuộc, chú chó này bỗng dưng thân thiết. Từng phiêu bạt nhiều nơi, đây là lần đầu tiên anh có cảm giác này.
Bẵng đi cả tuần không thấy bà cụ Hân, hỏi thăm hàng xóm mới biết con trai cụ sống trong Sài Gòn đã đón cụ vào đó vì lo vỡ đê. Vậy cũng tốt, nếu bà ở nhà, nhìn những cái cây bị bẻ gãy xác xơ chắc bà đau lòng lắm. Nguyên nhớ mỗi lần ra vườn bà hay nói chuyện với cây như bạn đồng niên, như con như cháu. Tranh thủ ngày nghỉ, anh sang nhà bà, mở cánh cổng gỗ không khóa. Anh thu dọn cành nhánh gãy đổ trong vườn, Rex quẩn quanh khi thì sủa con rắn nước, khi đuổi con chuột ướt lướt thướt trong đống củi. Nhìn đống củi nhãn bà xếp trong vườn, anh chợt nhớ khoanh cá kho nâu óng chắc nịch mà xương nhừ tơi. Bà kho cá từ sáng đến chiều muộn, xong đâu đấy lại đem đi chia cho cả xóm. Ai đó đã nói “nhàn một chút là phúc, nhàn quá lại thành họa” - khi về già, ai cũng sợ mình vô dụng, sợ phiền hà con cái, dù tuổi già là món quà mà không phải ai cũng có. Có lẽ vì thế mà bà cụ Hân cứ lụi cụi mãi với khu vườn. Củi ấy, có lẽ cũng đợi Tết luộc bánh chưng, nghề kỹ sư theo công trình, Nguyên cũng chỉ về quê vào dịp Tết. Mấy ngày trước Tết bao giờ cha anh cũng nhóm một đống lửa, vừa sưởi ấm vừa lùi ngô sắn. Những buổi chiều muộn vùng cao, hai bố con bắc ghế ra sân, hai cha con đều kiệm lời, cứ thế ngồi lặng im đến khi vạn vật phai vào chiều thẫm. Đấy là cảm giác bình yên có chút thiêng liêng của những ngày cuối năm mà anh nhớ nhất khi xa nhà.
Chừng đâu hai tuần thì bà cụ Hân về. Người con trai cả của cụ mái tóc đã muối tiêu, vừa cảm ơn Nguyên giúp bà cụ thu dọn khu vườn vừa than bà cứ đòi về nằng nặc khi biết nước đã rút đi, năn nỉ thế nào cũng không ở lại. Khu vườn này ông cụ thân sinh đã vun xới từng cái cây, khơi từng rãnh nước, bà chăm những cái cây như chăm những yêu thương ông gửi gắm, như trò chuyện với những kỷ niệm mà những cái cây làm chứng cho hai mái đầu bạc phơ.
Nguyên lấy máy cắt dọc cái phi sắt, anh hàn chân đế, đặt nửa cái thùng phi lên rồi thêm một tấm lưới sắt. Thế là đã có một cái lò củi ngoài trời, vừa không ám lửa xuống sân lại tha hồ nướng ngô khoai. Bà cụ Hân cứ tấm tắc khen mãi. Bà chống gậy đi thăm từng gốc bưởi, khóm chuối, ngó nghiêng đám rau xanh. Vuốt ve từng vết thương trên những thân cây qua cơn bão.
Thi thoảng, dịp cuối tuần Hạnh thường về thăm bà. Mấy bà cháu quây quần bên cái lò nướng đặc biệt, ánh lửa bập bùng soi tỏ gương mặt bầu bĩnh, đôi mắt long lanh của Hạnh, hằn lên gương mặt bà cụ Hân những nếp nhăn của thời gian. Trong vườn cây cối rì rào kể chuyện. Rex không có ai đến nhận, nó hay nằm gối đầu lên chân Nguyên, ngắm tàn tro bay lên nổ lép bép. Thường bà sẽ đi ngủ sớm, chỉ còn hai mái đầu xanh ngồi bên ánh lửa bập bùng.
Bài in số Chuyên đề 17+18
.jpg)
