Tôi nằm trên tấm chiếu mỏng trải ra giữa sân gạch, khẽ nhắm mắt lại lim dim để hòa mình vào cây cỏ, lắng nghe hết thảy những thanh âm rất khẽ của ánh sáng trăng quê. Để lòng mình bé lại, hồn nhiên như quá khứ, đôi chân trần đi trên đường đất, đôi tay trần chạm vào cây cỏ. Buồn thì khóc, vui thì cười, tức giận thì la hét, xong hết rồi lại thôi, lại hiền hòa như một khoảng không đầy nắng trong và gió lành.
Chú chó nhỏ bỗng nghếch mõm sủa trăng, tiếng gâu gâu vang lên dưới ánh trăng vằng vặc nghe như có chút gì đó cưng chiều và thân thuộc. Cảm giác cũ bỗng lần hồi thức dậy từ mọi giác quan. Nghe từng thớ thịt da mát mẻ đến lạ kỳ. Trăng chảy ánh vàng xuống tầng không, như sông suối tắm táp từng lá cây ngọn cỏ, như sương giăng giữa cánh đồng bảng lảng lúa ngô non.
Bụi chuối bên hè xào xạc tàu lá khô, tiếng ếch nhái kêu ra rả, tiếng côn trùng rả rích. Lẫn trong đó cả thanh âm của chú dế nhỏ bên bờ ao đầy lá cỏ, đôi cánh bóng mẩy ướt đẫm sương đêm. Tiếng rầm rì chuyện trò đâu đó vọng lại khi xa khi gần. Nghe như có mùi dầu hỏa của chiếc đèn dầu hắt sáng một khoảng mòn bức vách bằng phên nứa. Lòng khẽ cười nhớ chiếc quạt mo cứ mỗi đêm về lại phe phẩy nhè nhẹ trong buồng.
Một căn nhà nhỏ, một mái tranh đơn. Chiếc giường tre kẽo kẹt cả khoảng trời thương nhớ. Bát canh mang sang, mắm cà mang lại, ấy mà tròn trịa yêu thương. Khi người ta khổ người ta gần gũi nhau biết mấy. Nắng chan đỉnh đầu, gió bạt đường đất, những đêm trăng sáng trở thành khoảng không dịu ngọt nhất trong ngày. Con người thủy chung cùng cây cỏ, ánh trăng là tri âm. Trên bờ đê những đôi lứa hò hẹn, dưới trăng đơn, cây cỏ cũng rất hiền.
Bây giờ cá thịt đủ đầy lại thèm những tháng ngày vuông vắn chẳng hư hao. Ai ai cũng lo cửa đóng then cài. Trăng chẳng còn thay đèn dầu rọi sáng buồng đêm. Cánh cửa khép hờ ngăn che hương đất, hương trời. Bàn chân bỗng trở nên xa lạ ngay trên chính những đổi thay đẹp đẽ của lối đi. Ánh điện sáng trưng xa hoa lộng lẫy. Ánh trăng mờ dần lạc lõng giữa thênh thang.
Tôi nằm dài trên chiếu mỏng. Đêm về khuya, sân gạch mát lạnh len vào tấm lưng một cảm giác êm đềm như ngày thơ bé. Ngày cả nhà quây quần bên manh chiếu mỏng ngồi giữa sân nhà nhìn trăng rơi sóng sánh, mẹ cùng bà kể chuyện ngày xưa tiếng to nhỏ thầm thì. Nhắc cháu con về cha ông, tổ tiên, hồn cội quê hương thấm đượm nghĩa tình đạo lý. Nhắc cháu con về lẽ sống ở đời, một củ khoai sẻ nữa cũng no dạ ấm lòng. Rằng sống ở đời phải có tình, có nghĩa, nghe con...
Ánh trăng dọi xuống thế gian, ánh trăng soi sáng lòng người. Thứ ánh sáng tự nhiên huyễn hoặc, dung dị giản đơn, hiền lành đôn hậu. Thứ ánh sáng của tất cả những gì bình yên nhất. Miền tuổi thơ ngụp lặn giữa bùn nâu, tiếng cười trong trẻo như cổ tích. Miền nghĩa tình thăm thẳm của người yêu người sống chan hoà cùng gió nắng trời mây. Lòng ta giàu có đến thế. Sao càng trưởng thành, càng thấy nhỏ đi. Càng bé mọn nhiều góc khuất của lòng.
Ánh trăng đăm đăm nhìn tôi như nhắc nhớ những quạnh hiu xưa cũ. Nhớ ngôi nhà tranh nhỏ nằm lọt thỏm giữa đồng lúa, sát sau bờ mương cá trồng nhiều cây bạch đàn. Bóng tối trùm về trong tiếng ếch nhái kêu ran dâng lên một nỗi buồn vắng e sợ và cô quạnh. Đèn dầu nhỏ cũng chỉ thắp liu riu rồi mẹ sẽ tắt hẳn khi xong việc. Mẹ ôm tôi trong vòng tay nhìn ánh trăng lọt song thưa chiếu rọi trên nền đất, một thứ ánh sáng huyễn hoặc và trong trẻo. Cho nên suốt những năm tháng gập ghềnh sau này trong cuộc đời, thứ tôi yêu nhất vẫn là hương thơm đồng nội, hương thơm ngai ngái của đất, của lúa, của bùn nâu và cỏ dại giữa đồng.
Để mỗi lúc ngửa mặt nhìn trăng sáng, tôi lại cảm thấy dáng hình xưa trên con đường xa xăm nào đó. Nhớ lúc một mình chạy xe giữa lưng chừng đèo dốc trước sau không thấy bóng người suốt những năm tháng cõng chữ lên non. Thanh xuân ấy có bao giờ thiếu đi ánh trăng bảng lảng giữa rừng già. Thứ ánh sáng lãng mạn mát mẻ giữa những đèo dốc mịt mù, đường xa cheo leo chót vót. Những đêm trăng sáng như thác bạc là lúc cô đơn nhớ nhà nhất. Lại khao khát thèm được trở lại như khi thơ bé, nằm vùi trong rơm khô và ngửa mặt nhìn trăng đêm giữa cánh đồng đầy gió. Hơi mát của con mương nhỏ chảy ngang xóm làng, khuất sau hàng tre làn trăng mỏng lơ lửng giữa bầu trời. Sông trăng thanh khiết ôm lấy hương lúa già và mùi rơm rạ xa xót, mùi hiền của đất, mùi giòn của nắng, mùi của quê hương. Để thấy trong bóng trăng hình bóng con bé nhỏ ở miền đất lúa năm nào, mải mê bắt nhái trên đường cỏ đồng đầy sương, mải mê mót những cành khô bạch đàn đem về cho mẹ. Sẽ lại thấy trong mông lung những ngày mót khoai, mót ớt, những thảm lá bạch đàn dày cộm làm tấm chiếu trải êm nằm ngắm trăng đêm có gió đồng thổi lên mát rượi. Rồi dù con bé có lớn thêm bao nhiêu đi nữa, con bé vẫn yêu đất, yêu quê đến miệt mài.
Hôm nay nằm ngắm trăng đêm. Trăng sáng mặt mình, trăng dọi lòng mình. Trăng tan vào ngõ tối của hồn. Trăng nhắc ta về ngày xưa chung thủy. Dù bao vật sáng có đổi thay trên đời, dù đèn dầu, đèn pin hay đèn điện, thì trăng vẫn ở đó, trên nền trời bao năm không đổi. Trăng vẫn tỏa cho hết khối sáng của mình, tròn vành vạnh, chan hòa soi tỏ cả thế gian. Trăng bền bỉ với đời, với người.
Thì ra thế, người cũng nên bền bỉ với ân tình của trăng, của người. Với nghĩa tình trọn vẹn của yêu thương.
Bài in số Chuyên đề 17+18
.jpg)
